• درباره ما
         سایت تخصصی فردوسی، قالبی مناسب برای نشر و ارائه‌ی حجم بسیاری از تحقیقات و پژوهش‌های فنی و علمی کارشناسان، استادان و پژوهندگانی است که قریب به سی سال در این زمینه به کندوکاو، تحلیل و پژوهش پرداخته اند. فروردین ماه سال 1393 در خلال بازدید معاون محترم رئیس جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور آقای دکتر سلطانی فر از استان خراسان رضوی، لزوم ایجاد سایت تخصصی فردوسی مورد بررسی و مداقه قرارگرفت و اقدامات اولیه‌ی آن بنا بر پیشنهاد ایشان آغاز گشت و با حمایت‌های بی‌دریغ مدیرکل محترم میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی آقای لباف خانیکی و قائم مقام ایشان آقای رکنی به ثمر رسیده است. سایت تخصصی فردوسی علاوه بر آن که به موضوعاتی نظیر زندگی و شخصیت حکیم ابوالقاسم فردوسی و شاهکار جاودانه اش شاهنامه می‌پردازد مباحث نوین و ارزشمندی در زمینه‌ی تاریخچه، جغرافیا، آداب و رسوم، مفاخر و مشاهیر و آخرین تحقیقات باستان‌شناسی و مردم‌شناسی در حوزه شهر تاریخی توسط را مطرح می‌نماید.

         این دانش گردآوری شده به اهتمام کارشناسان اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی، قطب علمی دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد، فرهنگسرای فردوسی، انجمن مفاخر و مشاهیر استان خراسان رضوی و جمعی از پژوهشگران، ادیبان و محققان از سراسر کشور مجموع شده است و بی‌تردید کامل‌ترین مجموعه دانسته‌ها در مورد فردوسی، شاهنامه و شهر طوس را پدیدآورده است که می تواند گره‌گشای سوالات دانشجویان، علاقمندان و جستجوگران در زمینه های مورد نظر باشد.

         در طول قرن ها، همواره مضجع مطهر و بارگاه ملکوتی هشتمین امام شیعیان جهان حضرت علی بن موسی‌الرضا(ع) در مشهد و آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی در شهر توس مایه ی مباهات و سرافرازی ایرانیان و به ویژه ساکنان خراسان بوده اند. به زعمی بزرگ‌ترین دستآورد مذهبی ایرانیان در طول تاریخ گرویدن آنان به مذهب تشییع و عرض اخلاص و ارادت به آل علی(ع) بوده است که بی شک نماد مبرهن آن، حضور این امام همام و هجرت سیاسی الهی ایشان از مدینه به مرو (خراسان بزرگ) بوده است و از سویی مهم‌ترین دستاورد فرهنگ ملی ایرانیان در ادوار پیشین نگارش کتاب سترگ شاهنامه به قلم حکیم فرزانه طوس بوده که به گواهی تاریخ در عصری که زبان فارسی به حاشیه ی فراموشی رانده شده بود موجب احیای زبان فارسی و فرهنگ ایرانی گشت. این دو موهبت عظیم بخش بزرگی از جاذبه‌های گردشگری ما را تشکیل داده‌اند و باعث مجد و عظمت خراسان و خراسانیان گشته اند. با این اوصاف پُر بیراه نیست که مسئولان فرهنگی کشور ۲۵ اردیبهشت ماه هر سال را به عنوان "روزهای فردوسی" نام گذاری کرده اند و رهبر فرزانه انقلاب حضرت آیت‌اله خامنه ای در دیداری که به سال ۱۳۷۵ از مجموعه فرهنگی-تاریخی فردوسی داشته اند بر عظمت و ارزش این شاعر شیعی و حماسه پرداز تاریخ ایرانیان تاکید فرموده و بر عمران و آبادانی منطقه سفارشی موکد نموده اند.

          راه‌اندازی سایت تخصصی فردوسی، پاسخی موخر به بخشی از نیازهای فرهنگ عمومی، در راستای شناخت و معرفت برشاهنامه و شخصیت ارجمند حکیم ابوالقاسم فردوسی است.

          "ژرار شالیان" اسطوره شناس فرانسوی و تحلیلگر فرهنگ ملل در کتاب گنجینه­‌ی حماسه های جهان، شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی با شخصیت هزار بیت را هم طراز و حقا ارجح بر مهاباراتای هندیان با ۴۴۰ هزار بیت، "ایلیاد و ادیسه" اثر مشهور هومر یونانی، "بیوولف" مردمان اسکاندیناوی و ترانه‌ی آلمانی حماسی "نیلبونگن‌ها" یکی به زبان انگلیسی کهن و دیگری به زبان ژرمنی قدیم، می داند. او در مقدمه­ی عمیق و اندیشیده اش، تحت عنوان "روزگار پهلوانان"، شاهنامه را یکی از پنج اثر جاودانی و از "امهات ادبی جهان" معرفی می نماید و پس از تعمیق کافی در خصوصیات آثار حماسی جوامع بشری و مقایسه­‌ی فراز و فرود یکایک آن‌ها به این نتیجه رسیده است که به سایر حماسه‌ها ممکن است بتوان عیب و ایرادی وارد کرد اما تنها شاهنامه­‌ی فردوسی است که از هر نظر، اثری یگانه و بی‌همتاست."

           سخنان فوق شاهدی کوچک برارزش ادبی، هنری و فرهنگی " شاهنامه " در اذهان فرهیخته­ ی جهانیان است و بر بزرگی و یگانگی فردوسی در میان شعرای حماسه پرداز جهان دلالت می کند. اما تأثیر و تأثر کارها و آثار فردوسی در فرهنگ و زبان ایرانیان بسی بیش از این هاست و نیاز به تحلیل و بررسی جامع تری دارد.

          بی تردید فردوسی تواناترین شاعر یا یکی از معدود شاعران بزرگی است که بخت هنری خویش را در قالب مثنوی جسته اند. قالب مثنوی از آن جا که به شاعران مجالی فراخ در گزینش قافیه می دهد، آنان را در سرایش منظومه های بلند و روایی یاری می نماید. اما موسیقای یکسان وزن و طنین آن به محاذات موضوع اشعار انتخاب می شود و از آن جا که موضوعات حماسی بر اکثریت داستان های شاهنامه سایه افکنده است فردوسی از وزن متقارب که هجاهای بلند آن کمتراز هجاهای کوتاه است و وزنی حماسی به شمار می رود در سرایش اثرش استفاده نموده است.

           شاهنامه روایت داستانی تاریخ ایرانیان است و تاکنون به عنوان یکی از معتبرترین منابع و مأخذهای تاریخی ما به شمار می آید. تردستی شاعر آن جا رخ می‌نماید که او در ساحت رفتارهای زبانی و تولید ساختارهای پیچیده ی کلامی شعبده و جادو می کند. او در وزن متقارب به همان قوت که اشعارحماسی و رزمی می‌سراید دست به سرودن داستان های بزمی و عاشقانه‌ای نظیر بیژن و منیژه و زال و رودابه می‌زند. در روزگاری که زبان عربی تقریباً بر سراسر فلات ایران مسلط شده بود و دانشمندان و فیلسوفان و غالب شاعران ایرانی آثار خویش را به زبان عربی یا ترکیبی از زبان‌های فارسی و عربی می‌نگاشتند و زبان فارسی رفته رفته به حاشیه‌ی فراموشی رانده می شد. فردوسی برخاست و به قریب چهار قرن تسلط فرهنگی اعراب پایان داد. او تاریخ ایرانیان را با چیره‌دستی و کم‌ترین استفاده از واژگان عرب در شصت هزار بیت به نظم درآورد. در سه بخش عمده، دوره اساطیری، دوره پهلوانی و دوره تاریخی.

          اولین دوره شاهنامه با شرح داستان های اساطیری آغاز می شود، سرگذشت کیومرث، هوشنگ، تهمورث، جمشید جم، کشف آتش، استخراج آهن، جنگ با دیوان، آموختن کشاورزی، آموختن رشتن و بافتن در این دوره است و با ظهور ضحاک دشمن پاکی و پاکیزگی در مقام پادشاهی که یکصد سال بر سریر حکومت تکیه می زند و سرانجام به دست فریدون و یاری کاوه آهنگر سقوط می کند به پایان می رسد. دوره‌­ی بعد که به دوران پهلوانان شُهره است با پادشاهی فریدون آغاز می شود و سرنوشت. ایرج، منوچهر، نوذر، گرشاسب، جلال ایرانیان و تورانیان، سرگذشت پادشاهان کیانی نظیر کیقباد، کیخسرو، لهراسب و گشتاسبرا دربر می‌گیرد و از دلیری، شجاعت، جوانمردی و سجایای اخلاقی پهلوانانی همچون سام، زال، رستم، گودرز، طوس، بیژن، سهراب و اسفندیار سخن می گوید. در این دوره، به گاه زمام داری گشتاسب، زرتشت ظهور می کند و شاهزاده اسفندیار به دین او می گردد. دوران پهلوانان با مرگ رستم در چاه شغاد به پایان می‌رسد.

          آخرین دوره شاهنامه به دوران تاریخی مشهور است و با ظهور بهمن، همای، داراب و دارا آغاز می شود. دارا همان داریوش سوم است که از اسکندر مقدونی شکست می خورد. روایت سلسله اشکانیان، ساسانیان و حمله­ ی اعراب در بخش دوران تاریخی به نظم کشیده می شود و سرانجام دفتر شاهنامه با شکست ایرانیان از اعراب بسته می‌شود. بنابراین پایان شاهنامه به هیچ وجه خوش نیست.

          ابوالقاسم فردوسی در سال ۳۲۹ هجری قمری برابر با ۳۱۹ خورشیدی و ۹۴۰ میلادی در روستای پاژ از توابع طوس دیده به جهان گشود. کودکی و جوانی‌اش در عصر سامانیان که شاهانی ایران دوست بودند گذشت. پیش از سرودن شاهنامه به دستور ابومنصور محمدبن عبدالرزاق داستان های پراکنده شاهنامه که بر زبان افواه مردم جاری بود گردآوری شد و به نثر درآمده، به شاهنامه منصوری شهرت یافت. "شاهنامه منصوری" مأخذ و منبع مناسبی برای دیگران بود. نخست دقیقی شاعر کار سرودن شاهنامه را به دست گرفت. لیکن مرگ زود هنگام به او مجالی بیش از سرودن هزار بیت نداد و پس از او ابوالقاسم فردوسی به این کار همت گماشت و پس از سی سال سرودن شاهنامه را به پایان رسانید.

          فردوسی در عهد پیری به دربار سلطان ترک "محمود غزنوی" راه یافت. اما همواره مورد طعن طاعنان و بخل بخیلان دربار قرار داشت. محمود سلطانی سنی مذهب بود و با شیعیان بی مدارا رفتار می کرد. از این رو دشمنان، فردوسی را به "رفض" و قرمطی گری منسوب کرده و از چشم سلطان انداختند. به استناد اشعار و اخبار فردوسی شاعر و مسلمانی شیعه مذهب بود. اما در این که وی شیعه‌ی زیدی بوده یا "اسماعیلی" یا "دوازده امامی" اختلاف است.

          فردوسی که در ۶۹ سالگی شاهنامه را به پایان رسانیده بود. بر اساس رسم رایج قصد اهدای آن به محمود غزنوی را کرد. محمود شرط کرده بود تا در ازای سرایش هر بیت از شاهنامه سکه ای زر به شاعر صله دهد. پس فردوسی تدوین و ویراست دوم شاهنامه را آغاز نمود و در سال ۴۰۰ هجری قمری در ۷۱ سالگی شاهنامه را آماده ی اهدا ساخت. اما ژاژخواهی حاسدان کار خود را کرده بود و محمود بر شاعر خشم گرفته بود. فردوسی آواره شد و به موطن خویش بازگشت و در سال ۴۱۱ هجری قمری مطابق با ۳۹۷ خورشیدی و ۱۰۲۲ میلادی در اوج فقر و تنگدستی دیده بر جهان فروبست. او را در طوس به خاک سپردند و آرامگاه وی تا سال ۱۳۰۲ چندین بار ویران شد. در این سال به دستور میرزا عبدالوهاب خان شیرازی والی خراسان محل مدفن فردوسی مشخص گردید و ساختمانی آجری بر فراز آن ساختند. این بنا پس از چند سال تخریب شد و این بار انجمن حفظ آثار ملی به پایمردی محمد علی فروغی و سید حسن تقی‌زاده (رئیس و نایب رئیس انجمن)، متولی تجدید بنای آرامگاه فردوسی شدند و با جمع‌آوری کمک‌های بی‌دریغ مردمی، بدون هیچ یاری دولتی، ساخت بنای آرامگاه فردوسی را در سال ۱۳۰۴ بر اساس طرحی از استاد طاهرزاده معمار آغاز نموده و در سال ۱۳۱۳ همزمان با بزرگداشت هزاره‌ی فردوسی به پایان رسانیده و افتتاح کردند. متأسفانه به سبب نامرغوبی و سستی زمین بنای مذکور نشست کرد و رو به تخریب رفت. لذا درسال ۱۳۴۳ بنای آرامگاه تخریب گردیده و به دست هنرمند استاد هوشنگ سیحون در سال ۱۳۴۷ بازسازی شد. بنای امروزی محصول اعجاز تفکرو جادوی هنر استاد سیحون است. بعد از انقلاب با دستور رهبر فرزانه انقلاب توجهات به جانب توس معطوف شد. اما دیری نپایید که توصیه‌ها از یادها رفتند. هر چه تاکنون بر فضای آرامگاهی فوق افزوده شده است به اهتمام کارشناسان و مدیران محلی بوده و اقدامات ملی تا امروز کارکرد ویژه‌ای نداشته اند. از نخستین بزرگداشت ملی و رسمی فردوسی در سال ۱۳۱۳ تا امروز قریب به ۸۰ سال می گذرد. خوشبختانه با حضور جناب آقای سلطانی فر در مجموعه آرامگاهی فردوسی نوید و امید گشایش قفل های ۸۰ ساله ی این منطقه داده شد و یکی از نخستین اقدامات، دستور طراحی، بارگذاری و راه‌اندازی سایت تخصصی "فرودسی" بود که به همت جمعی از کارشناسان اداره‌کل راه‌اندازی و آماده بهره‌برداری گشته است.



ورود به پنل
پیوندها
تمامی حقوق این پورتال متعلق است به اداره کل میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری استان خراسان رضوی مجری پورتال : شرکت داده پردازی پویان ابتکار شرق